Wat is het verschil tussen ‘gewone overspanning’ en stress?

Iedereen kent spanning en kan zichzelf tot overspanning brengen door iets heel sterk te willen, erg je best te doen voor iets of een bezigheid te lang vol te houden. Eigentijdse termen zijn ‘overprikkeling’ en ‘arousal reductie’, beide termen zijn zonder verwijzing naar een specifieke oorzaak. De normale spanning waarmee we iets doen, kan worden overdreven. De spanning loopt op, maar dat betekent niet dat je ‘stress’ hebt in de zin dat er stressoren zijn. Ook al lijken de verschijnselen van stress en overspanning erg op elkaar. 

‘Gewone overspanning’ of ‘gewoon geworden overspanning’ doe je zelf en kun je dus ook zelf stoppen. Maar we zijn vergeten, hoe dat ook alweer moet. Ons gedrag is ‘gewoon’ en herhaalt zichzelf, zoals een voertuig dat karrensporen achterlaat, die je de volgende keer weer volgt. Daarom is het centrale proces bewustwording, het bewust worden van: ‘Wat doe ik eigenlijk, waar is het voor nodig?’

Beperkende voorwaarden

Bij stress daarentegen denken we vaak aan oorzaken, die stress doen ontstaan. Zij kunnen in de buitenwereld liggen maar ook in de persoon zelf. Er kan een gebeurtenis geweest zijn, die je niet geheel verwerkt hebt en waar je nog emotioneel van wordt. Al deze oorzaken (of factoren) noemen we ‘stressoren’. In onze methode spreken wij bij deze factoren van ‘beperkende voorwaarden’. Beperkende voorwaarden zijn factoren waar je tijdens een behandeling achter komt of tegenaan loopt en zijn een teken van ‘functionele overspanning’.

Aan de andere kant kan het zijn dat iemand tijdens instructie zo duidelijk merkt dat het ademen werkelijk moeiteloos verloopt, dat er geen spoor van inspanning voor nodig is en dat het ademen het hele lichaam betreft. Dat is goed voelbaar, zodat de realisatie zich bijna vanzelf opdringt: ‘Wat doe ik eigenlijk, waar is het voor nodig?’

Een proefbehandeling

Het verschil tussen stress (functionele overspanning) en gewone overspanning (dysfunctionele overspanning) wordt duidelijk tijdens, wat wij noemen, een ‘proefbehandeling’. Een proefbehandeling is een beperkt aantal sessies waarin de hoofdzaak is een ‘ingang’ te vinden en te kijken welke klachten reageren op instructie. Klachten die reageren op de instructie zijn het gevolg van gewone overspanning en kennen geen medische grondslag. Het beste is een ervaren adem- en ontspanningstherapeut op te zoeken en een proefbehandeling te vragen om te achterhalen of er sprake is van gewone overspanning.

Meer weten?

Het verschil verschil tussen gewone overspanning en stress beschrijf ik uitgebreid in mijn boek ‘Whole body breathing’ of ‘Ademen met het hele lichaam’ op pag. 121. Klik hier om naar het boek te gaan.

Door: Jan Van Dixhoorn, grondlegger & arts